• kako je nastala i kako je primljena Deklaracija o zajedničkom jeziku
• Knjiga objavljena u saradnji s Udruženjem KROKODIL i organizacijom forum ZFD Beograd.

Dr Ranko Bugarski, redovni profesor Filološkog fakulteta u Beogradu, autor je mnogih radova iz raznih oblasti lingvistike. U ovoj ediciji izašle su mu knjige Lingvistika o čoveku (1975,1983), Jezik u društvu (1986), Jezik od mira do rata (1995), Lica jezika – sociolingvističke teme (2001, 2002), Nova lica jezika – sociolingvističke teme (2002,2009), Žargon – lingvistička studija (2003,2006), Jezik I kultura (2005), Evropa u jeziku (2009), Jezik i identitet (2010), Portret jednog jezika (2012), Sarmagedon u Mesopotamaniji – leksičke skrivalice (2013), Putopis po sećanju (2014) i Jezici u potkrovlju (2016). Bio je predsednik Evropskog lingvističkog društva i potpredsednik Medunarodnog udruženja za primenjenu lingvistiku. Član je Evropske akademije nauka i umetnosti i ekspert Saveta Evrope za regionalne ili manjinske jezike. U njegovu čast štampana su tri zbornika radova: History and Perspectives of Language Study – Papers in Honor of Ranko Bugarski, Amsterdam 2000; Jezik, društvo, saznanje – Profesoru Ranku Bugarskom od njegovih studenata, Beograd 2003 i Jezik u upotrebi/Language in Use, Novi Sad 2011.

U Prologu i pet poglavlja ove knjige profesor Ranko Bugarski, lingvista međunarodne reputacije, nudi odgovore na najvažnija pitanja koja se postavljaju u vezi sa Deklaracijom o zajedničkom jeziku (objavljenom 30. marta 2017), čijoj je pripremi sam dao veliki doprinos. Kao i druge knjige ovog autora u Biblioteci XX vek, i ova u dodatku ima pregled najnovijih slivenica i žargonizama i selektivnu bibliografiju sociolingvistike.

Prolog: „Da li zajednički jezik može da doprinese pomirenju?“

Predmet ove knjige jeste aktuelna jezička situacija u novonastalim državama na teritoriji srpskohrvatskog/hrvatskosrpskog jezika, na čijim delovima danas funkcionišu srpski, hrvatski, bosanski i crnogorski kao odeliti službeni jezici. Njenu okosnicu predstavlja razmatranje mogućnosti smirivanja uzavrelih strasti koje su pratile razbijanje Jugoslavije i rastakanje srpskohrvatskog jezika, kao i poboljšanja komunikacije između građana Srbije, Hrvatske, Bosne i Hercegovine i Crne Gore putem omekšavanja uveliko veštački podignutih nacionalnih i jezičkih granica. Glavni negativni junak ovog dela knjige jeste nacionalizam, koji je i doveo do lanca destrukcuje svega što je do rata na ovom području bilo zajedničko, a njegov glavni pozitivni lik upravo je označen središnjim pojmom zajedničkog jezika. (…)

Srž knjige čine poglavlja o jednom sasvim skorašnjem projektu i o dokumentu koji je za njim usledio, u suštini pozivu na prilagođavanje nacionalističkih jezičkih i identitetskih politika u sve četiri države jezičkoj stvarnosti. Tokom istorije na evropskom tlu su milioni ljudi pali u ratovima za slavu Nacije, uz bespogovorno uzdizanje kolektiva iznad pojedinca. Nasuprot tome, ovaj projekat i prateća Deklaracija deluju u pravcu podrivanja nacionalizma kritičkim promišljanjem samog pojma nacije koji mu leži u osnovi, pri čemu se u duhu modernih shvatanja nacija sagleda kao zamišljena zajednica (prema američkom naučniku Benediktu Andersonu). Time se ujedno dovodi u pitanje apsolutni primat kolektivnog identiteta nad individualnim pravima i slobodama.

Ova knjiga napisana je u želji da se jedna vredna inicijativa i akcija većeg broja posvećenih ljudi, kakva god bila njena sudbina, predstavi i u koricama knjige u jednoj renomiranoj ediciji i tako ostane trajno zabeležena. (Iz Uvodne napomene).